برای کسب از درآمد از جوجه کشی حتما بخوانید

فرآیند جوجه کشی

پرورش مرغ یک کار بسیار لذت بخش و درآمد زا می باشد. حتی این کار را می توان با استفاده از تجهیزات بسیار ساده و کم هزینه انجام داد. برای پرورش مرغ محلی و بومی نیازی به تجهیزات مدرن و صنعتی ندارید اما با استفاده از تجهیزات صنعتی راندمان تولید به نحو قابل ملاحظه ای افزایش پیدا خواهد کرد. پرورش دهندگان مرغ بومی این را به خوبی تجربه کرده اند که مرغ بومی نسبت به مرغ صنعتی دارای مقاومت بیشتری در مقابل بیماری ها است اما با رعایت بهداشت و زدن واکسن می توان تلفات را به صورت قابل ملاحظه ای کاهش داد. مرغ های بومی مقاومت بالایی در مقابل سرما و گرما دارند و همین عامل باعث کاهش هزینه های ناشی از تلفات می شود. یکی از مزیت های پرورش مرغ خانگی نسبت به مرغ های صنعتی این است که می توان از ضایعات و تلفات غذاهای رستوران ها نیز برای تغذیه این پرندگان استفاده کرد. این کار می تواند هزینه های پرورش مرغ را به صورت قابل توجهی کاهش دهد.

جوجه کشی

جوجه کشی مرغ در بین مردم بیشترین سهم از جوجه کشی ماکیان را به خود در دنیا اختصاص داده است . هرچند اصول کلی جوجه کشی پرندگان یکی می باشد اما در جوجه کشی هر پرنده رعایت نکاتی خاص موجب افزایش راندمان جوجه کشی و بالا رفتن درصد هچ ( جوجه درآوری hatchability ) خواهد شد .

هرچند فرایند جوجه کشی مرغ دارای نکات ظریف و دقیقی است اما در این مقاله سعی کردیم تمام نکات فنی و دقیق علمی را با زبانی ساده و قابل فهم برای همه کسانی که با دستگاه جوجه کشی کار می کنند ، چه از دستگاه جوجه کشی خانگی تا دستگاه جوجه کشی صنعتی بیان کنیم . نگارش این مقاله در عین سادگی حاوی مطالب مهم جوجه کشی مرغ می باشد .

چهار شرط اساسی و حیاتی جوجه کشی مرغ
فرایند تبدیل تخم به جوجه دارای پیچیدگی بسیار زیادی است . نکته جالب این است که برای تبدیل تخم نطفه دار سالم به جوجه فقط چهار شرط اساسی و ساده باید فراهم شوند که عبارت اند از : دما ، رطوبت ، هوا و چرخش تخم .

کل فرایند و پیشرفت فناوری جوجه کشی برای فراهم کردن همین چهار شرط ظاهراً ساده است ؛ اما کار جوجه کشی مرغ و دستگاه جوجه کشی به این سادگی ها هم نیست !

همانطور که می دانید در حالت کلی دو روش برای جوجه کشی مرغ و تخم انواع پرندگان وجود دارد، روش اول که روش جوجه کشی طبیعی نامیده می شود استفاده از خود پرنده مادر برای جوجه کشی می باشد، این روش بیشتر برای کسانی کاربرد خواهد داشت که قصد شان از پرورش طیور کسب درآمد نمی باشد.
روش دوم که استفاده از دستگاه جوجه کشی می باشد به منظور کسب درآمد از پرورش پرندگان استفاده می شود و امروزه در هر شهر و روستایی می توان نمونه هایی از دستگاه های جوجه کشی را یافت.

در این نوشته نیز منظور اصلی ما از جوجه کشی مرغ استفاده از انواع دستگاه های جوجه کشی خانگی و صنعتی می باشد، زیرا در جوجه کشی طبیعی (استفاده از پرنده مادر) انسان هیچ دخالتی در روند جوجه کشی نخواهد داشت. ولی در استفاده از دستگاه جوجه کشی انسان تمامی شرایط دمایی و رطوبتی و چرخش را تنظیم نموده و بر مرحله به مرحله جوجه کشی دخالت و نظارت دارد.
در روش جوجه کشی طبیعی مرغ مادر زمانی بر روی تخم ها خواهد خوابید که تعداد تخم ها به ۱۰ الی ۱۲ عدد رسیده باشد و به محض خوابیدن مرغ بر روی تخم ها، تخم گذاری او متوقف خواهد شد.

ولی در روش استفاده از دستگاه جوجه کشی، شما هر روز می توانید تخم های جدید را به منظور جوجه کشی درون دستگاه قرار دهید و با توجه به اینکه مرغ های مادر نیز تخمی در لانه ندارند (چون شما آنها را جمع آوری می کنید) بنابراین تا پایان فصل تخم گذاری همچنان به تولید تخم نطفه دار خواهند پرداخت.

                                  یک تخم نطفه دار سالم + 4 شرط لازم جوجه کشی = جوجه

تخم مرغ نطفه دار

در انتخاب و خرید دستگاه جوجه کشی باید به چه نکاتی توجه کنیم؟

اگر جزو کسانی هستید که تاکنون تجربه جوجه کشی نداشته اید و اولین بارتان است که می خواهید جوجه کشی مرغ را انجام دهید، با توجه به ظرفیت زمین یا مکان پرورش و تعداد تخم های نطفه دار خریداری شده، دستگاه جوجه کشی مناسب را انتخاب نمایید، به عنوان مثال اگر سالن پرورش شما ظرفیت نگهداری ۱۰۰ قطعه جوجه را دارد باید تعداد ۱۴۰ الی ۱۵۰ تخم نطفه دار و یک دستگاه جوجه کشی ۲۰۰ تایی خریداری نمایید.
ولی اگر خودتان صاحب مرغ و خروس هستید و مرغ های شما روزانه تخم نطفه دار تولید می کند. باید دستگاهی بخرید که ظرفیت قرارگیری ۴۰۰ الی ۵۰۰ تخم را داشته باشد تا روزانه تخم ها را درون دستگاه قرار دهید. (البته ظرفیت دستگاه به تعداد مرغ های شما بستگی خواهد داشت.)
دستگاه ها را هرگز از شرکت های نامعتبر و کوچک خریداری نکنید زیرا دستگاه ها در آینده نیاز به تعمیر نیاز خواهند داشت، در صورتی که فروشنده یا سازنده دستگاه ها گارانتی و خدمات پس از فروش دستگاه های خود را تامین نکند، شما با مشکلات و شکست هایی زیادی روبرو خواهید شد.
هرگز از دستگاه های جوجه کشی دست ساز استفاده نکنید چون نه تامین دما و رطوبت مناسبی دارند و نه از سنسور ها و سیستم هوشمندی برخوردار هستند که مرحله به مرحله جوجه کشی را به شما گزارش دهند، لازم به ذکر است که دستگاه های جوجه کشی اسکندری دارای سیستم انتخاب پرنده، سیستم روز شمار دقیق و سیستم سخنگو می باشد که شما را از فرایند جوجه کشی به صورت مرحله به مرحله مطلع خواهد ساخت که راندمان جوجه کشی را به شدت افزایش خواهد داد.

دستگاه جوجه کشی

دستگاه جوجه کشی خوب و ایده آل باید قادر به انجام ۴ عمل زیر باشد:

-تامین دما
-تامین رطوبت
-چرخش تخم ها
-تهویه مناسب

اما یک دستگاه جوجه کشی حرفه ای نه تنها چهار عمل فوق را به صورت همزمان انجام خواهد داد، بلکه دارای سنسور های هوشمند و فوق العاده پیشرفته ای است که دما و رطوبت دستگاه را به صورت مداوم مورد سنجش قرار داده و به صورت لحظه ای دما و رطوبت، میزان اکسیژن و نحوه چرخش تخم ها را در کنترل خود دارد و هیچ نیازی به دخالت کاربر نخواهد داشت.

تغذیه مناسب برای جوجه های یک روزه تا یک هفته:

پس از اینکه جوجه ها از دستگاه بیرون آورید باید آنها را به کمک یک سشوار خشک کنید تا سرما نخورند، پس از خشک نمودن جوجه ها باید آنها را به مکان مخصوص شان در زیر لامپ مادر مصنوعی منتقل کنید، آنها تا ۱۲ ساعت نیازی به غذا نخواهند داشت و قادر به تغذیه از کیسه زرده خود هستند و در این مدت شما می توانید به کمک آب و شکر ولرم آنها را تقویت کنید.

پس از گذشت ۱۲ ساعت می توانید غذای مخصوص جوجه ها را که استارتر نامیده می شوید به آنها بدهید. استارتر ها شامل انواع مواد معدنی و ویتامین های مورد نیاز بدن پرنده بوده و به رشد سریعتر بدن آنها کمک خواهد کرد، شما باید تا دو هفتگی همین غذا را به آنها بدهید و پس از گذشت این مدت می توانید جیره مخصوص جوجه های بالغ را به آنها بدهید.

آنها را هفتگی چند بار به کمک مولتی ویتامین های محلول در آب تقویت نمایید، مولتی ویتامین های مناسب برای جوجه های خود را با مشورت دامپزشک از داروخانه ها تهیه نمایید. شاید برخی از پرورش دهنده ها به شما پیشنهاد کنند که جوجه ها را فقط به کمک آرد ذرت تغذیه کنید لطفا توجه فرمایید که آرد ذرت به تنهایی برای جوجه ها مضر بوده و برای رشد سریع و کامل باید از انواع مواد غذایی تغذیه کنند، بنابراین استفاده از استارتر مخصوص جوجه ها به شدت توصیه می گردد، البته در خرید جیره غذایی آنها نهایت دقت را به خرج دهید، خرید جیره های ارزان قیمت و از مراکز نامعتبر صدمات زیادی را به جوجه ها وارد خواهد ساخت، جیر هایی که از مراکز معتبر خریداری نموده اید شاید کمی گران قیمت تر باشد ولی سلامت جوجه ها تضمین خواهد نمود.

فرایند جوجه کشی از تخم نطفه دار مرغ را چگونه شروع کنیم؟

هدف از بیان مطالب فوق آشنایی شما با نکات مهم در جوجه کشی بود و شما با مطالعه و رعایت موارد فوق یک جوجه کشی موفق و با درصد هچ بالایی را تجربه خواهید کرد. برای شروع جوجه کشی باید به ترتیب مراحل زیر عمل کنید:

مرحله اول : ضدعفونی تخم ها

پس از تهیه یا جمع آوری تخم های نطفه دار مناسب باید آنها را با کمک یک ابر یا پارچه ای تمیز و خشک کاملا تمیز و براق نمایید، و سپس با استفاده از مسواکی تمیز و خشک آلودگی های سفت مانند فضله و گل و لای موجود بر روی تخم را بردارید. لطفا توجه فرمایید که قبلا به منظور ضد عفونی تخم ها از گاز فرمالدهید استفاده میشد، اما با هوشمند شدن دستگاه های جوجه کشی و بهره گیری از سنسور های حساس SHT امکان ضد عفونی با این گاز وجود ندارد، چرا که ذرات موجود بر روی تخم به مرور زمان بر روی مدار سنسور خواهد نشست و در کارکرد ان اخلال ایجاد خواهد کرد، اما اگر از دستگاه های جوجه کشی قدیمی و یا دستگاه های دست ساز استفاده می کنید می توانید از گاز فرمالدهید استفاده کنید.
لطفا توجه فرمایید که گاز فرمالدهید سمی بوده و احتمال ایجاد سرطان ریه را افزایش می دهد، بنابراین توصیه می شود قبل از شروع به کار از دستکش های مخصوص و ماسک های مخصوص استفاده کنید و به محض ریختن مایع فرمالین بر روی پرمنگنات درب محفظه را ببندید تا به بیرون ساطح نگردد، این گاز باید به مدت ۲۰ دقیقه درون محفظه بماند، سپس باید محفظه را در فضای بیرون قرار داده و درب آن را باز کنید تا گاز فرمالدئید در محیط بیرون آزاد شده و ضرر های آن به حداقل برسد.

مرحله دوم : قرار دادن تخم ها درون دستگاه جوجه کشی

در مرحله دوم جوجه کشی مرغ پس از اینکه تخم ها را ضد عفونی نمودید باید آنها را درون دستگاه جوجه کشی قرار دهید چرا که تخم ها هر چه بیشتر در محیط بیرون باقی بمانند احتمال گرفتن آلودگی در آنها بیشتر خواهد شد و از کیفیت آنها کاسته خواهد شد. برای قرار دادن تخم ها درون دستگاه جوجه کشی نیز باید نکاتی را رعایت کنید. مد نظر داشته باشید که تخم های نطفه دار دارای کیسه هوایی در قسمت پهن خود هستند و هنگام قرار دادن آنها درون شانه های معمولی یا مخصوص باید قسمت پهن تخم رو به بالا بوده و قسمت باریک تخم رو به پایین باشد تا به جوجه ها آسیبی نرسد، البته توجه فرمایید که شانه های استفاده شده در دستگاه های جوجه کشی اسکندری به صورت همه کاره بوده و باید تخم ها را به صورت افقی درون شانه ها قرار دهید، درست مانند روش جوجه کشی طبیعی، در این صورت احتمال افتادن تخم از شانه ها نیز از بین خواهد رفت و درصد جوجه شدن تخم ها نیز بسیار افزایش خواهد یافت.
در صورت استفاده از شانه های همه کاره، انتقال تخم ها از مرحله ستر به مرحله هچر به راحتی امکان پذیر خواهد بود و فقط کافیست تا سبد حاوی تخم را از روی راک ها برداشته و در کف دستگاه قرار دهید. دستگاه های جوجه کشی اسکندری به دلیل دارا بودن مزیت بزرگی به نام ستر و هچر همزمان این امکان را به وجود می آورد تا مشتری همزمان با قرار دادن تخم های جدید درون شانه ها، اقدام به برداشت جوجه های یک روزه نیز از قسمت هچر دستگاه بنماید. شاید این سوال برای شما پیش آید که با وجود متفاوت بودن دما و رطوبت در دوران ستر و هچر آیا مشکلی برای تخم ها به وجود نخواهد آمد. در جواب می توان گفت که دمای داخل دستگاه به وسیله سیستم سیرکولاسیون پیوسته در حال گردش بوده و دما در کل دستگاه یکنواخت می باشد و رطوبت درون دستگاه نیز به دلیل دانسیته بالای خود همیشه در قسمت پایین دستگاه باقی می ماند، بنابراین همیشه رطوبت موجود در دستگاه برای هچ مناسب بوده و هیچ مشکلی را برای تخم های تازه وارد به وجود نخواهد آورد.
البته قبل از قرار دادن تخم ها درون دستگاه باید آن را تست نمایید تا از صحت کارکرد آن مطمئن شوید، ۲۴ ساعت قبل از اینکه تخم ها را درون دستگاه قرار دهید، دستگاه را روشن نموده و دمای آن را بر روی ۳۷.۷ و رطوبت آن را بر روی ۶۰ قرار داده و درب دستگاه را ببندید و هر دو الی سه ساعت یکبار به دستگاه سر بزنید تا از ثابت بودن دما و رطوبت و هم چنین چرخش راک ها مطمئن شوید، در صورتی که دستگاه بدون هیچ ایرادی به کار خود ادامه داده باشد، در روز دوم می توانید تخم ها را به صورتی که در بالا توضیح داده شد درون شانه ها قرار داده و داخل دستگاه قرار دهید، لطفا توجه نمایید که به منظور صفر شدن روز شمار باید دستگاه را ریست نمایید.
لطفا به این نکته نیز توجه فرمایید که اگر قبلا از دستگاه جوجه کشی کرده باشید باید آن را کاملا بشویید تا میکروب های احتمالی موجود در دستگاه از بین بروند، زیرا دما و رطوبت داخل دستگاه جوجه کشی مکانی بسیار مناسب برای رشد میکروب ها می باشد و در صورتی که از بین نروند میتوانند به داخل تخم ها نفوذ کنند و جوجه های داخل تخم را درگیر خود کنند، هم چنین قادر به بیمار ساختن جوجه های تازه به دنیا آمده نیز هستند، بنابراین در صورتی که به این مرحله توجه نکنید، میزان راندمان جوجه کشی به شدت کاهش خواهد یافت.

مرحله سوم : نطفه سنجی

پس از گذشت یک هفته از فرایند جوجه کشی، باید تخم های بدون نطفه یا دارای نطفه مرده را از درون دستگاه خارج نمود تا جا برای تخم های سالم و تازه باز شود. فرایند نطفه سنجی به راحتی امکان پذیر خواهد بود و طبق دستورالعمل زیر انجام خواهد گرفت :

جوجه کشی

مرحله نطفه سنجی تخم نطفه دار در جوجه کشی

پس از گذشت یک هفته از عملیات جوجه کشی، شما باید تخم ها را به صورت دسته ای از دستگاه بیرون بیاورید و مورد نوربینی قرار دهید. برای این منظور شما باید دمای محیط را به ۳۰ الی ۳۵ درجه سانتی گراد برسانید، زیرا دمای داخل دستگاه جوجه کشی ۳۷ درجه سانتی گراد می باشد و اگر دمای محیط کم باشد و تخم ها ناگهان از یک محیط گرم به محیط سرد وارد شوند، احتمال مرگ نطفه ها بسیار بالا خواهد رفت. برای اینکه دمای محیط سریعتر و راحت تر افزایش یابد، بهتر است دستگاه جوجه کشی را در یک اتاق کوچک قرار دهید تا به کمک یک بخاری گازی بتوان دما را بالا برد و برای اطلاع وضعیت دمای داخل اتاق نیز می توانید از دماسنج استفاده کنید.
برای شروع کار یکی از شانه های داخل دستگاه را بیرون آورده و درب دستگاه را ببندید، برای اینکه تخم ها صدمه کمتری ببینند بهتر است شانه ها را یکی یکی بیرون بیاورید، اکنون باید چراغ اتاق را خاموش کنید و به کمک چراغ قوه یا نطفه سنج های مخصوص به درون تخم نور بیندازید، اگر شاهد رگه های خونی داخل تخم بودید، پس نطفه زنده بوده و در حال رشد است ولی اگر هیچ اثری از رگ نبوده و یا پوسته تخم تغییر رنگ داده بود، بدانید که تخم بدون نطفه بوده و یا نطفه درون تخم مرده است و باید آن تخم را از دستگاه خارج کنید زیرا اگر تخم خراب یا بدون نطفه درون دستگاه بماند، فاسد خواهد شد و باعث انتقال آلودگی و بیماری به سایر تخم ها نیز خواهد شد.